Veri Tabanı Yönetim Sistemi (VTYS)

    Veri tabanı; belirli bir veri modeli ile saklanan, sistematik erişim imkânı olan, yönetilebilir, güncellenebilir, taşınabilir, birbirleri arasında tanımlı ilişkiler bulunabilen bilgiler kümesidir.

     VTYS; bir veri tabanını yaratmak, üzerinde istenilen bilgiyi aramak, gerektiğinde bilgi eklemek-silmek-değiştirmek ve veri tabanı ile ilgili her türlü işletimsel gereksinimleri karşılamak için kullanılan geniş kapsamlı yazılım sistemidir.

     VTYS, birbirleri ile ilişkili veri ve programlar topluluğundan oluşmaktadır. Veri tabanları; büyük miktardaki bilgileri depolamada geleneksel yöntem olan ‘‘dosya-işlem sistemine’’ alternatif olarak geliştirilmiştir.

Veri Tabanı Örnekleri ;

Üniversite- Öğrenci İşleri Bilgi Sistemi

Hastane-Hasta, doktor, tedavi, araç-gereç, mali bilgiler

Ticari bir şirket- Müsteri, Ürün, Satış, Ödeme, Teslimat bilgileri

Banka-Müşteri, mevduat, kredi kartı, kredi bilgileri

Veri Tabanı Yönetim Sistemlerinin Sınıflandırılması

Veri Modeline Göre

    Hiyerarşik

    Ağ

    İlişkisel

    Nesneye Yönelik

Kullanıcı Sayısına Göre

   Tek kullanıcılı

   Çok kullanıcılı

Hiyerarşik veritabanları

Veri tabanları için kullanılan ilk modeldir. Hiyerarşik veritabanları bilgileri bir ağaç yağısında saklarlar.

Ağ veritabanları

Hiyerarşik veritabanları yetersiz kalınca 1960’ların sonunda verilerin ağaçların daha gelişmiş hali olan graflar şeklinde saklandığı yapı ortaya çıkmıştır.

İlişkisel veritabanları

1970’lerin başında geliştirilmiştir. Bu sistemde veriler tablo şeklinde saklanır. Tablolar arasındaki bağlantılar matematiksel ilişkilerle gösterilir. Günümüzdeki hemen hemen tüm veri tabanı programları bu yapıdadır.

Nesneye Yönelik veritabanları

Günümüzdeki pek çok kelime işlemci ve hesap tablosu programında kullanılan nesneler artık veritabanlarında da kullanılmaktadır.

Nesneye yönelik veritabanı C++ gibi nesneye yönelik bir dille oluşturulan ve yine bu tarz bir dille kulanılan veri tabanı anlamına gelir.

Veri tabanı mimarisi üç seviyeden oluşur:

İç (Fiziksel) Seviye:

Verilerin nasıl saklanacağı ve bilgisayar tarafından nasıl işleneceği ile ilgilenen seviyedir. Veri tabanının performansı bu seviyenin iyi planlanmış olmasına bağlıdır. 

Kavramsal Seviye:

İç seviye ile dış seviye arasında iletişimi sağlayan seviyedir.

Dış (Alt) Seviye:

Kullanıcıların verileri gördüğü yada veri eklemek-silmek-değiştirmek için kullandığı ekranlar dış seviyede yer alır.

Neden VTYS?

VTYS yaklaşımında veri girişi ve depolanması veriye erişen uygulama programlarından bağımsızdır.

Klasik dosya kullanımında ise, kayıt desenleri ve dosya yapılarında ortaya çıkabilecek en ufak bir değişiklik bile uygulama programlarının değiştirilmesine neden olmaktadır.

VTYS Kullanmanın Avantajları

Ortak verilerin tekrarını önIenmesi 

Verilerin merkezi denetiminin ve tutarlılığının sağlanması

Veri payIaşımının sağlanması

Fiziksel yapı ve erişim yöntemi karmaşıklıklarının, çok katmanlı mimarilerle kullanıcıdan

gizlenmesi,

Her kullanıcıya yalnız ilgilendiği verilerin, alışık olduğu kolay, anlaşılır yapılarda sunulması

Sunulan çözümleme, tasarım ve geliştirme araçları ile uygulama yazılımı geliştirmenin kolaylaşması.

Veri bütünlüğünün gerekli olanakların sağlanması,

Güvenlik ve gizliliğin istenilen düzeyde sağlanması

Yedekleme, yeniden başlatma, onarma gibi işletim sorunlarına çözüm getirilmesi 

Hangi VTYS?

Oracle database

IBM DB/2

Adaptive Server Enterprise

Informix

Microsoft Access

Microsoft SQL Server

Microsoft Visual FoxPro

MySQL

PostgreSQL

Progress

SQLite

Teradata

CSQL

OpenLink Virtuoso

Oracle, MS SQL Server, IBM DB2 ... 

Büyük miktarda verinin güçlü bir sunucu üzerinde saklanması ve aynı anda çok sayıda kullanıcının bu veriler üzerinde işlem yapmasına izin veren güçlü VTYS'lerdir

Veriye erişim ve güvenlik ile ilgili kullanıcı yönetimi (user management) yapısı içerirler

MySQL

Web tabanlı uygulamaların en çok kullandığı VTYS'lerden biridir.

Mobil cihazlarda kullanılan iOS ve Android işletim sistemleri üzerinde çalışabilir ve kullanıcı yönetimi yapısını içerir

Access

Aynı anda çok sayıda kullanıcının aynı veriler üzerinde işlem yapması gerekmeyen durumlarda kullanılan, sisteme fazla yük getirmeyen VTYS'dir.

Kullanıcı yönetimi içermediği için veriye erişim ve güvenlik uygulama programı tarafından idare edilmelidir.

Ne zaman VTYS kullanmamalıyız?

VTYS kullanmak bilgisayara ek yük getirdiği için aşağıdaki gibi bazı durumlarda dosya kullanmak daha avantajlı olacaktır:

Saklayacağımız veri miktarı çok az ise

Sınırlı saklama kapasitesine sahip gömülü sistemlerde

Genellikle verinin tamamını sıralı olarak okuyup, yine tamamını sıralı olarak yazmamız gereken uygulamalarda (Büyük miktardaki verinin içinden restgele erişim ile küçük bir veri elde etmeye ihtiyacınız yoksa)

Veri tabanı Tasarlama

1. Nesneler tanımlanır

Kütüphane sistemi: kitap, üyeler, türler, ödünç hareketleri

2. Her nesne için bir tablo oluşturulur.

kitap,

uyeler,

turler,

odunc_hareketleri

3. Her tablo için bir anahtar alan seçilir

Kitap tablosu: kitapno

Üyeler tablosu: uyeno

4. Nesnelerin her bir özelliği için tabloya sütun eklenir

Kitap tablosu: kitapno, yılı, yazarı, adı, ilgili olduğu alan

5. Tekrarlayan nesne özellikleri için ek tablolar oluşturulur

6. Tablo ile doğrudan ilişkili olmayan alanlar belirlenir.

Ödünç hareketleri tablosunda  kitabı ödünç alan üyenin adresi doğrudan bu tablo ile ilişkili değildir.

Bu veri üye bilgilerinin tutulduğu üyeler tablosunda yer almalıdır.

7. Tablolar arasındaki ilişkiler tanımlanmalıdır.

Tanımlanan tablodaki alanların birbiri ile ilişkisi tanımlanır.

Örneğin üyeler tablosundaki uyeno ile odunç_tablosundaki uyeno alanı ilişkilendirilmelidir.

bir sonraki dersimizde görüşmek üzere esen kalın... ebi

yararlanılan kaynaklar:
Yrd. Doç. D. Altan MESUT [web adresi]
Öğr. Gör. Dr. Sibel SOMYÜREK [web adresi]
Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI[WEB Adresi]